ပုဂံမြို့တော် (၁)

 ပုဂံၿမိဳ႕ေတာ္

          ေျခာက္ရာ့ခုႏွစ္ဆယ္၊ ႏွစ္ခုဆြယ္က၊ တိုင္းက်ယ္ခ်က္ျမဳပ္၊

        စ၍လုပ္ဟု၊ ရုပ္တုေလာင္းရန္၊ ဖန္ခဲ့ခ်န္မွ၊ ညြန္႔သန္ခက္ၿဖိဳး၊

        ႏွစ္ဆယ့္ကိုးတြင္၊ ျဖန္႔မိုးစၾကာ၊ ဆယ့္ကိုးရြာထက္၊ ေပါကၠာရာမ၊

        သမိုက္ခ်လ်က္၊ ေထာင္စမည္ခံ၊ ရႊင္ျမဴးစံေသာ္။      ။

        (ပုလိပ္စား ဧခ်င္း)

          ယခုေခတ္ ပုဂံၿမိဳ႕၏ တည္ေနရာမွာ ျမင္းၿခံခရိုင္အတြင္း ဧရာဝတီျမစ္ အေရွ႕ဘက္ကမ္း၊ ေညာင္ဦးၿမိဳ႕ေအာက္ဘက္ (၄)မိုင္အကြာခန္႔တြင္ တည္ရွိေလသည္။ ကမၻာ့ေျမပံုအရ လတၱီတြဒ္မ်ဥ္း ေျမာက္(၂၀.၄၄)ႏွင့္ ေလာင္ဂ်ီတြဒ္မ်ဥ္း အေရွ႕(၉၄.၅၂)ေပၚတြင္ တည္ရွိေလသည္။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွ ေမာ္ေတာ္ကားလမ္းအားျဖင့္ ေရနံေခ်ာင္းအထက္ ေဂြးခ်ိဳမွ လမ္းခြဲအတိုင္း ေခ်ာက္ၿမိဳ႕ကိုျဖတ္၍ (၄၁၄)မိုင္ ကြာေဝးၿပီး ေက်ာက္ပန္းေတာင္းမွသြားေသာ္ ေညာင္ဦးကိုျဖတ္၍ (၄၃၀)မိုင္ ကြာေဝးေလသည္။ ဧရာဝတီ ျမစ္ေၾကာင္းအားျဖင့္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွ (၄၆၈)မိုင္ ကြာေဝး၍ မႏၱေလးၿမိဳ႕မွ (၁၂၉)မိုင္သာ ကြာေဝးေလသည္။ မီးရထားလမ္းအားျဖင့္ ရန္ကုန္မွ ပ်ဥ္းမနားကိုျဖတ္၍ ေက်ာက္ပန္းေတာင္းအထိ (၃၆၄)မိုင္ ကြာေဝးရာ၊ ေခ်ာက္ၿမိဳ႕အထိ မီးရထားလမ္းေဖာက္ရန္ စီစဥ္ထားသျဖင့္ ေခ်ာက္ၿမိဳ႕အထိ (၃၈၉)မိုင္ ကြာေဝး၍၊ ေခ်ာက္ၿမိဳ႕ႏွင့္ ပုဂံၿမိဳ႕မွာ (၆)မိုင္မွ်သာ ကြာေဝးေလေတာ့သည္။ ေလေၾကာင္းအားျဖင့္ကား ပုဂံ(ေညာင္ဦး) သို႔ (၃၀၁)မိုင္မွ်သာ ကြာေဝးေလသည္။ (ယခုအခါ ရန္ကုန္၊ ျပည္၊ ေက်ာက္ပန္းေတာင္း၊ ပုဂံ မီးရထားလမ္း ရွိၿပီ။)

          ပုဂံၿမိဳ႕ေတာ္ကို သာသနာႏွစ္(၆၅၁)၊ သုမုႏၵရီမင္း ၿဖိဳၿပီး သကၠရာဇ္တို (၂၉)၊ (ေအဒီ ၁၀၇)တြင္ စတင္တည္ေထာင္ခဲ့ရာ၊ ေစာမြန္နစ္မင္းလက္ထက္ ပုဂံၿမိဳ႕သည္ ေနျပည္ေတာ္အျဖစ္မွ တိမ္ေကာခဲ့သည့္ သာသနာႏွစ္ (၁၉၁၂)၊ သကၠရာဇ္(၇၃၀)၊ (ေအဒီ၁၃၆၈)အထိ ၿမိဳ႕ေတာ္သက္ႏွစ္ေပါင္း (၁၂၆၁)ႏွစ္မွ် ရွည္ၾကာထြန္းကားခဲ့ေလသည္။ ယခုအခ်ိန္ (၂၀၁၇)ခုႏွစ္အထိေသာ္ကား ပုဂံၿမိဳ႕သက္ (၁၉၁၀)ႏွစ္မွ် ၾကာျမင့္ခဲ့ၿပီ ျဖစ္ေလသည္။

          ပုဂံၿမိဳ႕ေတာ္ကုိ (၄)ႀကိမ္တိုင္ ေနရာေျပာင္းေရႊ႕၍ တည္စိုက္ခဲ့ေသာ္လည္း ထုိၿမိဳ႕ရာမ်ားသည္ ယခုပုဂံၿမိဳ႕၏ ပတ္ဝန္းက်င္အတြင္း၌သာ တည္ရွိခဲ့သျဖင့္ ပုဂံၿမိဳ႕ေတာ္ကို တစ္ေနရာထဲကဲ့သို႔ပင္ ေပါင္းၿခံဳ မွတ္ယူႏိုင္ေပသည္။

          သကၠရာဇ္တို (၁၆)ခုႏွစ္တြင္ သေရေခတၱရာပ်က္ၿပီးေနာက္ ေရွာင္ခြာထြက္လာခဲ့ၾကသူမ်ားသည္ သက္သာပန္းေတာင္းအရပ္၌ အခိုက္အတန္႔မွ် ၿမိဳ႕၊ ရြာ အေျခစိုက္ခဲ့ၿပီးေနာက္ သကၠရာဇ္တို (၂၉)ခုႏွစ္တြင္ အႀကီးအကဲျဖစ္ေသာ သမုတိရာဇ္မင္း (သေရေခတၱရာသုပညာနဂရဆိႏၷမင္း၏တူ)သည္ ရြာႀကီး(၁၉)ရြာကို ေပါင္းစုအုပ္ခ်ဳပ္ကာ ယုန္လႊတ္ကၽြန္းဟူေသာအရပ္တြင္ ၿမိဳ႕ေတာ္တည္စိုက္ခဲ့ေလသည္။

ထိုယုန္လႊတ္ကၽြန္း (၁၉)ရြာမွာ…

(၁) ေညာင္ဦး ((ေညာင္ဦး))

(၂) နဂါးဗိုလ္ (နဂါးဆိတ္) ((ပုဂံၿမိဳ႕))

(၃) နဂါးက်စ္ (နဂါးက်ည္) ((နဂါးက်စ္ေမာ္))

(၄) မန္က်ည္း (မက်ည္)

(၅) တူတည္ (ကုန္တည္) ((စတယ္))

(၆) ေက်ာက္စကား ((သီရိပစၥယာ))

(၇) ကုတ္သဲသိမ္ (မုတံသိန္)

(၈) အႏုရာဓ (အႏုရုဒၶါ၊ အႏုတရာ) ((ျမင္းကပါ))

(၉) ေညာင္ဝန္း

(၁၀) တန္ေဆာင္ကၽြန္း (တေဆာင္ကၽြန္း) ((ျမင္းၿခံနယ္တြင္ရွိ))

(၁၁) ရြာမုန္း (ရွားပုပ္) ((ရြာမိုင္းတြင္ရွိ))

(၁၂) က်င္လို ((ေက်ာက္ကန္ရြာအနီး))

(၁၃) ကုကၠိဳ ((ေတာင္ခြင္))

(၁၄) ေတာင္ပ ((ေတာင္ပ))

(၁၅) ေျမခဲတြင္း ((ေျမခဲတြင္း))

(၁၆) သရက္ရ (အသက္ရ)

(၁၇) စဥ့္ကူ (စည့္ကူ) ((စဥ့္ကူ))

(၁၈) ရြာစိုက္ ((ဖြားေစာရြာ))

(၁၉) ယုန္လႊတ္ကၽြန္း ((ယုန္လႊတ္))

ဟူ၍ ျဖစ္ေလသည္။ 

(မွတ္ခ်က္။    ။ ( )အတြင္းရွိ အမည္မ်ားမွာ ဇာတာေတာ္ပံု ရာဇဝင္မူ (စာမ်က္ႏွာ ၉၂)အရ ျဖစ္သည္။ (( ))အတြင္း အမည္မ်ားမွာ ယခုေခတ္တြင္ေသာ တည္ေနရာျဖစ္သည္။)

          ထုိၿမိဳ႕ေတာ္ကုိ တတိယနန္းဆက္ျဖစ္ေသာ ျပဴေစာထီးလက္ထက္တြင္ အရိမဒၵနပူရ အမည္သမုတ္ခဲ့ေလသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ရာဇကုမာရ ေက်ာက္စာတြင္ …

          ဤအရိမဒၵနပုရ္မည္ေသာ ျပည္၌အား …

ဟူ၍ ေဖာ္ျပခဲ့ေလသည္။ ထိုၿမိဳ႕ေတာ္တြင္ မင္း(၆)ပါး၊ (၂၃၇)ႏွစ္တိုင္ အုပ္စိုးခဲ့ေလသည္။ 

(မွတ္ခ်က္။        ။ လွသမိန္၏ ပုဂံေခတ္ျမင္ကြင္းက်ယ္မွ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္။)

ေလးစားစြာျဖင့္

ထူးေအာင္ဝင့္

https://htooaungwint.weebly.com